Отандастарымыз үшін баспананы ипотекамен алу – ең жиі қолданылатын тәсіл. Бірақ кейінгі уақытта банктердің талаптары күрделеніп, несие беру мүмкіндігі төмендеп барады. Көп адам барлық қажетті құжатты жинап барып та несие ала алмай қалады. Бұған әрдайым қарыз алушының табысы себеп бола бермейді. Көбіне мәселе сатып алғалы тұрған пәтердің өзінде. Krisha.kz мамандары жаңа зерттеу жүргізіп, банктер қандай пәтерлерді ипотекаға қабылдамайтынын нақты түсіндіріп берді, деп жазады Ozgeris.info.
Ипотека рәсімдеуде бірінші кезекте үйдің салынған жылы ескеріледі. Егер үйдің жасы 60 жыл немесе 65 жылға жеткен болса, банк мұндай баспананы кепіл ретінде қабылдауға асықпайды. Панельді үйлерге талап одан да қатаң. Панельді баспананың жасы 50 жылдан аспауы тиіс. Кейбір ипотекалық бағдарламалар тек 2000 жылдан кейін салынған үйлерді ғана қарайды. Бұл банктердің тәуекелді азайтуға тырысатындығын көрсетеді. Себебі ескі үйдің құны төмен және ұзақ мерзімге кепіл ретінде жарамсыз болып қалу қаупі жоғары.
Үйдің қабырға материалы да банк шешіміне тікелей әсер етеді. Ипотека үшін қабылданатын материалдарға кірпіш, панель, монолит, бетон, газобетон және жылу блоктары жатады. Бұл материалдар техникалық тұрғыдан сенімді әрі ұзақ уақытқа жарайды деп есептеледі. Ал саманнан салынған үйлер, қаңқалы қамыс, ағаш үй, барак типіндегі баспаналар банкке жарамсыз болып саналады. Мұндай үйлерде қауіпсіздік деңгейі төмен және ұзақ мерзімге кепілдік бермейді.
Пәтерді не жеке үйді ипотекаға алу да бірдей емес. Қазір банктер жеке үйді қаржыландыруға аса құлықты емес. Егер жеке үй алғыңыз келсе, банк ең алдымен жер телімінің құжаттарын қарайды. Жердің нысаналы мақсаты жеке тұрғын үй құрылысы немесе жеке қосалқы шаруашылық ретінде рәсімделуі керек. Жер көлемі кемінде 4 соттық болуы тиіс. Коттедж қалашықтарында бұл талап 2 соттық көлемінде белгіленеді. Егер жер құжаты талапқа сай болмаса, банк несие бермейді.
Екінші нарықтағы пәтерлерде қайта жоспарлау жиі кездеседі. Біреулер бөлмелерді біріктіреді, біреулер асүйді кеңейтеді, енді біреулер кіреберіс жасайды. Бірақ банк үшін ең маңыздысы өзгерістің заңдастырылуы. Кез келген қайта жоспарлау техникалық паспортта көрсетілуі қажет. Егер өзгеріс бейресми түрде жасалса немесе техпаспорт ескі әрі өзекті болмаса, ипотека берілмейді. Тіпті заңдастырылған өзгеріс болса да, банк сақтықпен қарайды. Себебі кез келген жоспарлау баспананың беріктігіне әсер етуі мүмкін.
Техникалық паспорттың өзектілігі тағы бір маңызды фактор. Құжатта пәтердің барлық элементі, соның ішінде балкон, лоджия, кіреберіс нақты көрсетілген болуы керек. Егер техпаспортта сәйкессіздік болса немесе құжат көп жыл бұрын жасалған болса, банк мұндай мүлікті қабылдамайды. Сондықтан сатушылар алдын ала техникалық паспортты жаңартып алғаны жөн. Ал сатып алушылар пәтерді таңдағанда тек орналасуын емес, құжаттық жағдайын да тексеруі тиіс.
Банктердің несие беру саясатының қатаюы елдегі жалпы кредиттік белсенділікке әсер етті. Соңғы тоқсанда ипотекалық несиелер бойынша мақұлдау үлесі 6 пайыздық тармаққа төмендеп, 23 % деңгейіне түсті. Кепілмен берілетін тұтынушылық қарыздарда мақұлдау деңгейі 22 % деңгейінде. Бұл банктердің тәуекелді азайтып, мүліктің сапасына ерекше мән бере бастағанын көрсетеді. Банк үшін кепілдің жағдайы, жасы, материалы, құжаты және заңдылығы қарыз алушының табысы сияқты маңызды критерийге айналды.
Қорытындылай айтқанда, ипотека рәсімдеу кезінде басты талаптар пәтердің техникалық жағдайына байланысты. Үй тым ескі болса, қабырғасы жарамсыз материалдан салынса, қайта жоспарлау заңдастырылмаса немесе техпаспорт өзекті болмаса, банк несие беруден бас тартады. Ал банктердің қазіргі таңда 23 % ғана ипотека мақұлдауы тұрғындар үй таңдағанда бұрынғыдан да мұқият болу керегін дәлелдеп тұр.
