Құрылыс саласындағы маман, SIP PANEL құрылыс компаниясының даму жөніндегі директорының орынбасары Максим Киселевтың айтуынша, бүгінде азаматтар жиі кездесетін қателіктің бірі – ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді сатып алып, кейін ол жерге үй салуға болмайтынын кеш білу, деп жазады Ozgeris.info.
Маманның айтуынша, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің бәріне бірдей үй салуға тыйым салынбайды.
«Егер телім жеке қосалқы шаруашылық (ЛПХ) санатына жатса және елді мекен шегінде орналасса онда тұрғын үй салуға болады. Бұл заңды әрі рұқсат етілген», дейді Киселев.
Яғни, басты шарт – жердің орналасқан жері мен мақсаты. Егер ол ауыл немесе қала аумағында болса және жеке шаруашылық жүргізуге арналған болса, үй тұрғызуға рұқсат бар. Бірақ көп жағдайда ауыл шаруашылығы жерлеріне үй салуға заң тыйым салады.
«Егер жер телімі елді мекеннен тыс жерде орналасқан егістік, жайылым, шабындық немесе фермерлік шаруашылықтың бөлігі болса тұрғын үй салуға болмайды. Мұндай жағдайда тұрғызылған үй заңсыз құрылыс болып саналады. Оны кейін тіркеу немесе заңдастыру өте қиын», дейді сарапшы.
Маман мұндай жерлерге үй салған адамдар кейін үлкен шығынға ұшырайтынын айтады. Себебі ондай нысандар ресми тіркелмейді, коммуналдық жүйелер қосылмайды, ал үйдің заңды мәртебесі болмайды. Киселевтің айтуынша, мұндай жағдайда заңдастырудың екі жолы бар, бірақ екеуі де ұзақ әрі қымбатқа түседі.
«Бірінші жол – жерді жеке тұрғын үй құрылысы категориясына ауыстыру. Ол үшін акиматқа өтініш беру қажет. Бұл процесс архитектура, жерге орналастыру және облыстық жер ресурстары бөлімдерімен келісуді талап етеді. Орташа есеппен алты айдан екі жылға дейін созылуы мүмкін. Кейде акимат ауыл шаруашылығы қоры үшін маңызды жерлерді беруден бас тартады. Формалды түрде сарай, қойма немесе ангар тұрғызуға болады. Бірақ ол тұрғын үй болып саналмайды – мекенжай берілмейді, тіркеу болмайды, ал ол жерде ресми түрде тұруға рұқсат жоқ», дейді маман.
Көп жағдайда сатып алушылар «бұл жерге бәрібір үй салып аламын» деп тәуекелге барады. Бірақ сарапшы мұндай қадамның салдары ауыр болуы мүмкін екенін айтады.
«Ауыл шаруашылығы жерлерінде көбіне жарық, газ, су секілді инженерлік желілер жоқ. Оларды өз күшімен тарту жердің өз бағасынан екі-үш есе қымбатқа түседі», дейді ол.
Сонымен қатар, мұндай телімдерде ипотека рәсімдеу немесе тұрақты тіркеуге тұру да мүмкін емес.
«Банктер ауыл шаруашылығы жерінде тұрғызылған үйлерге ипотека бермейді. Үй қаншалықты сапалы тұрғызылғанына қарамастан, ол заң бойынша тұрғын үй ретінде саналмайды. Ал жер категориясын өзгертпей, тіркеу мүмкін емес», деп түсіндіреді маман.
Киселевтің айтуынша, мұндай телімдердің тағы бір мәселесі – қайта сату кезінде туындайды.
«ИЖС немесе ЛПХ мәртебесі жоқ жер өте қиын сатылады. Әдетте оны арзанға немесе бұл мәселені білмейтін адамдарға ғана өткізуге болады. Бір мысал: бір отбасы ауыл шаруашылығы жерін 2 миллион теңгеге сатып алып, үй тұрғызды. Бірақ кейін газға қосылуға рұқсат берілмеді, ал ЦОН үйді тіркеуден бас тартты. Соңында жерді ИЖС категориясына ауыстыру 1,5 жыл уақыт алып, жерге орналастыру және заңгер қызметтері үшін қосымша 500 мың теңге жұмсалды», дейді ол.
Маман өз тәжірибесінен тағы бір мысал келтірді. Бұл жолы оқиға Қонаев қаласының маңында болған.
«Алматы тұрғыны Капчагай аймағынан арзан жер телімін сатып алды. Алғашында бәрі тиімді көрінгенімен, кейін ол электр, су, газ және интернетке қосылу кезінде қосымша шығындарға тап болды. Егер жанында инфрақұрылым болмаса, оны тарту телім бағасынан да қымбатқа түсуі мүмкін. Сол сияқты, ол азаматтың 3 миллион теңгеге алған жері кейін шын мәнінде 6 миллион теңгеге шықты. Себебі жарықты тарту үшін 600 метрге бағаналар орнатуға тура келді», дейді Киселев.
