Қазақстанда заңсыз бензин тасымалы не үшін өршіп тұр? Себебі еліміздегі бензин Орта Азиядағы ең арзан жағармай болып табылады. 25 жыл ішінде бензин бағасы небәрі 3 центке қымбаттаған.
2000 жылы — 0,36$ болса, 2025 жылы — 0.39$.
Ал көрші Өзбекстанда бензин бағасы соңғы 25 жыл ішінде 2,4 сумнан 11 918 сумға дейін өскен. Қазіргі таңда да елімізде бензин бағасы Қырғызстан, Өзбекстан, Ресейге қарағанда екі есе арзан. Салыстырмалы түрде 17%-166%-ға дейін айырмашылық көрсетіп тұр.
АИ-92: Қазақстан- 205 теңге. Ресей — 280 теңге. Қырғызстан — 417 теңге. Өзбекстан — 547 теңге.
Бұл шекарадағы заңсыз бензин тасымалына әкеледі.
Адамдар екі ортада бензин тасуды кәсіп түрі қылып алған.
ҚР Энергетика министрлігінің ақпаратына сай, 2024 жылы еліміздің шекарасынан 10 мыңнан 50 мыңға дейін заңсыз бензин өткен.
Яғни бензин көрші елдің экономикасына жұмыс істеп тұр
Бұл ретте экономист Айбар Олжаев пікір білдірген еді.
«Бұл біздің энергетикалық қауыпсіздігімізге ауыр соққы болуда. Себеп: мемлекет мәжбүрлегендіктен мұнай өңдеу зауыттары бензин мен дизельді тиімсіз бағамен босатып, ішкі нарықтан шығын шегіп жатса, арадағы көрші елдің делдалдары заңсыз пайдаға кенелуде. Оларды шекарада тексеру, басқа да шаралар өзінің тиімділігін көрсете алмады. Сондықтан Энергетика министрлігі нарықты либеризациялау және жанармай бағасын мемлекеттік реттеуден бас тартқысы келіп отыр», — деді ол.
«Бағаны көршілермен теңестіру контрабанданы экономикалық тұрғыдан тиімсіз етпек. Демек Өзбекстанға жеткізілім маржаның төмендеуіне байланысты азаяды. Ал Қырғызстан «сұр» импорттың тұтынушысы болып қала берсе де, басқа бағыттардағы заңсыз ағындардың азаюы құқық қорғау органдарына шекараның осы бөлігінде күш-жігерін шоғырландыруға мүмкіндік береді. Осылайша, жанармай нарығын тұрақтандыру немесе либелиризациялау отын контрабандасына қарсы күрестің ең тиімді механизмі болып отыр. Ішкі бағаның көтерілетіні түсінікті. Бірақ елдің энергетикалық қауіпсіздігін ұмытпау керекпіз», — деді Айбар Олжаев.
Көрші елдерде бензин бағасы аспандап тұрғанда, елімізде газды қолдану артып келеді. Ішкі нарықта сұйытылған газды қолдану 2,4 млн тоннаға жеткен.
Дизель: Қазақстан — 295 теңге. Ресей — 345 теңге. Қырғызстан — 384 теңге. Өзбекстан — 489 теңге.
Сұйытылған ғаз: Қазақстан — 74 теңге. Ресей — 132 теңге. Қырғызстан — 163 теңге. Тәжікстан — 273 теңге.