АҚШ президенті Дональд Трамптың БРИКС-ті қолдайтын елдерге бағытталған жаңа тарифтік саясаты Қазақстанға да тікелей әсер етті. Бұған дейін 10% көлеміндегі уақытша баж салығы енді 25%-ға көтерілді. Егер БРИКС-ке қатысты қатаң шаралар жалғаса берсе, бұл көрсеткіш 35%-ға жетуі мүмкін, деп жазады Ozgeris.info.
БРИКС саммиті және Трамптың ескертуі
7 шілдеде өткен БРИКС саммитіне Қазақстан алғаш рет серіктес ел ретінде қатысқан болатын. Осыдан кейін Дональд Трамп Truth Social платформасындағы парақшасында БРИКС-ке бейіл білдірген елдерге 10%-дық қосымша тариф салынатынын мәлімдеді.
«БРИКС-тің антиамерикалық саясатына қосылатын кез келген елге қосымша 10%-дық тариф енгізіледі. Ешкімге жеңілдік болмайды», деп жазды АҚШ президенті.
Бұл мәлімдеме БРИКС елдерінің АҚШ-тың біржақты тарифтік әрекеттеріне қарсы шығуымен тұспа-тұс келіп отыр. Ұйым өкілдері бұл шаралар әлемдік сауданың дамуына кедергі келтіретінін алға тартты.
Қазақстанға қатысты тариф қалай өзгерді?
АҚШ тарапы Қазақстаннан келетін тауарларға 25% көлемінде импорттық баж салығын енгізетінін ресми түрде хабарлады. Жаңа тариф 1 тамыздан бастап күшіне енуі мүмкін. Бұған дейін қолданылған 10%-дық уақытша баж енді тұрақты әрі жоғарырақ мөлшерге ауыстырылып отыр.
Трамп бұл жөнінде Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа арнайы хат жолдап, жаңа талаптар туралы түсініктеме берді. Хатта АҚШ президенті Қазақстанды «ұлы мемлекет» деп атағанымен, сауда балансындағы теңсіздік пен БРИКС-пен жақындасу қаупін алға тартқан.
«Біз Қазақстанмен ынтымақтастықты жалғастырғымыз келеді, бірақ егер БРИКС саясатына ресми түрде қосылу немесе қолдау байқалса, тарифтер одан әрі артады», деп ескертеді Трамп.
Сонымен қатар Ақ үй дәл осындай мазмұндағы хаттарды Малайзия, Лаос, Оңтүстік Африка, Мьянма, Жапония және Оңтүстік Корея елдеріне де жолдаған. Олар үшін баж салығы 25-40% аралығында белгіленіп отыр.
Сауда байланысының қазіргі жағдайы
2024 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан АҚШ-қа 1,97 млрд доллар көлемінде тауар экспорттаған. Бұл – соңғы онжылдықтағы рекордтық көрсеткіш. Экспорттың басым бөлігін мұнай, уран (бір жылда бес есе өскен), ферроқорытпалар мен күміс құрайды.
ҚР Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, АҚШ Қазақстан экспорты құрылымында 2,4% үлеске ие. Ал импортта АҚШ-тың үлесі – 3,4%. 2023 жылы Қазақстанға АҚШ-тан 2,24 млрд долларға тең тауар жеткізілген. Осы көрсеткіш бойынша АҚШ Ресей, Қытай және Германиядан кейін төртінші орында.
Трамп әкімшілігінің соңғы қадамдары тек экономикалық мүддеден ғана емес, геосаяси себептерден де туындап отыр. БРИКС-тің ұлғайып, жаһандық ықпалын арттыра түскені АҚШ-тың алаңдаушылығын тудырғаны байқалады. Сарапшылардың пікірінше, Қазақстанның БРИКС-ке серіктес ел ретінде қатысуы бір жағынан табиғи интеграциялық қадам болса, екінші жағынан АҚШ-пен сауда қатынастарына қауіп төндіруі мүмкін.
АҚШ-пен арадағы сауда қатынастары Қазақстан үшін маңызды. Дегенмен геосаяси өзгерістерге байланысты тәуекелдер де артып отыр. Сауда және интеграция министрлігі бұған дейін Вашингтонмен тарифтер бойынша келіссөздер жүргізіп жатқанын хабарлаған. Алдағы уақытта келіссөздер нәтижесіне қарай тарифтер қайта қаралуы мүмкін.
Бірақ бұл тек АҚШ емес, Қазақстанның сыртқы саясаты мен экономикалық стратегиясындағы тепе-теңдік мәселесін де алға тартады. Екіжақты серіктестікті сақтау үшін Астана енді нақты қадамдар қабылдауы қажет
