Даяна Дәрібекқызы
Денсаулық
Бастырылудан қалай құтылуға болады?
Түн ортасында себепсіз оянып, қарауытқан бір дененің сізге жақындап келе жатқанын байқайсыз. Қорыққаныңыздан қашуға не қимылдауға тырысасыз, бірақ не қолыңызды, не аяғыңызды қимылдата алмайсыз. Бұл-ұйқының сал ауруы. Бірақ оны болдырмау жолдары да бар.
Ұйқының салдануы немесе ұйқысыздық - бұл өте жағымсыз жағдай. Ұйқының салдануы кезінде не қозғала не сөйлей де алмайсыз.
Сондай-ақ, галлюцинациялар, тұншығу сезімі және кеуде қуысының қысылуы да жиі кездеседі. Сомнолог Кристиан Бенедикт: «Бұл ауру қорқынышты болғандықтан, сіз ұйықтаудан да қорқасыз», - дейді. Ұйқыдағы сал ауруының қалай пайда болатынын, қаншалықты қауіпті, ұйқы салдануынан қалай сақтануға болатынын түсіндірді.
Осыдан бірнеше жүз жыл бұрын адамдар ұйқы салдануың түнгі елес деп ойлаған. Ал бүгінде бұл қорқынышты құбылыстың ғылыми түсіндірмесі бар. Бұл-ұйқының сал ауруы.
«Ми керек кезде қосып, өшіре салатын техникалық құрал емес. Оған бейімделу үшін уақыт керек. Мидың әртүрлі бөліктері әртүрлі жылдамдықпен оянады », - дейді ұйқы жөніндегі ғалым және Уппсала университетінің неврология профессоры Кристиан Бенедикт.
Ұйқының сал ауруы дегеніміз не?
Ұйқының сал ауруы- ұйықтап жатқанда немесе жиі оянғанда пайда болады. Сіз ояу сияқты көрінесіз, бірақ денеңіз әлі ұйқыда жатады.
Өйткені, біздің денемізде қорғаныс механизмі бар.Бір сөзбен айтқанда, моторика тым ерте өшіп немесе тым кеш қосылу нәтижесінде дененің уақытша сал ауруы пайда болады. Ол бірнеше секундтан бірнеше минутқа дейін созылуы мүмкін.
Кейбір адамдарда галлюцинация болады.
Ұйқының сал ауруы кезінде қорқынышты сипаттағы галлюцинациялар пайда болуы мүмкін. Бөлмеңізде түсініксіз қозғалатын бейнелер көзге көрініп, құлағыңызға дауыстар естілгендей болады.. Галлюцинация гипнагогиялық (ұйқыға кеткенде) немесе гипнапомпиялық (ояну кезінде) болуы мүмкін.
Бұл жағдайда ми да ұйқы мен сергектік арасындағы аралық күйде болады. Сол себептен көзіңізге көрінген бейнелер сізге шынайы секілді көрінеді.
Ұйқының сал ауруы кезінде не сезінесіз?
Әдетте ұйқының сал ауруы өте жағымсыз келеді. Сізді дәрменсіздік пен қозғала алмаудан үрей билейді. Ал галлюцинациялармен адам нағыз сұмдықты бастан кешіруі мүмкін.
42 жасар Беатрис Парк өмірінің көп бөлігін галлюцинациялармен бірге жүретін ұйқының сал аурымен күресіп келеді. Оның айтуынша, әдетте ұйқыға кеткенде қап-қара бейнелегі бейтаныс адамдар көп көреді екен. Көбінесе ол бейнелер есік жақта немесе төсегінің жанында көрінеді.
Ұйқының салдануын қалай болдырмауға болады?
Ұйқының сал ауруының көптеген себептері бар. Ұйқының басқа да бұзылыстары сияқты, бұл жиі ұйқы режимінің бұзылуы және ұйқының болмауы кезінде пайда болады.
«Ұйқы режиміңіхге зер салыңыз және ұйықтар алдында тынышталуға уақытыңыз бар екеніне көз жеткізіңіз. Алкоголь мен кофеинмен абай болыңыз», - деп ескертеді Уппсала университетінің сомнологы Кристиан Бенедикт.
Ол екі тізім жасауға кеңес береді. Олар: бір күн ішінде орындай алған тапсырмалар және әлі де орындалуы керек тапсырмалар. Бұл әдіс көптеген адамдардың жақсы ұйықтауына көмек береді.
Ұйқының сал ауруы қауіпті ме?
Ұйқының салдануы - жиі кездесетін құбылыс. Түрлі зерттеулер нәтижесінде өмірде кем дегенде бір рет адамдарда 8-ден 50% -ға дейін кездеседі, бірақ нақты деректер жоқ. Бірақ бірнеше пайызы ғана ұйқының сал ауруын жиі сезінеді.
Бұл жағдайдың өзі өте жағымсыз болса да, мүлдем қауіпті емес. Дегенмен, оның салдары болуы мүмкін.Ұйықтау қиын болуы мүмкін, ұйқы режимі бұзылуы мүмкін. Ұйқының сал ауруы, әсіресе, нарколепсия неврологиялық бұзылыстары бар науқастарда жиі кездеседі. Швецияның әлеуметтік қамсыздандыру департаментінің мәліметі бойынша, олардың төрттен бірінде мұндай құбылыс жиі кездеседі.
-
Маңғыстау облысында қайғылы жағдай болды
02:11, 18 шілде 2025
-
Қыдырәлі Болманов басынан өткен қиындықты баяндап берді
01:07, 18 шілде 2025
-
«Суицид, жалғыздық, үрей»: Ел ішін үнсіз індет жайлап барады
00:23, 18 шілде 2025
-
«Ұйқы жоқ»: Асхат Тарғын үлкен проблемаға тап болғанын айтты
21:53, 17 шілде 2025
-
Масқара жағдай: Бағасы шетелмен, сапасы ауылмен тең отандық демалыс орындары
21:35, 17 шілде 2025
-
Сәкен Мамаш бірнеше жылға бас бостандығынанн айырылуы мүмкін
17:22, 17 шілде 2025
-
Павлодар облысында көлік таудан құлап кетті
16:47, 17 шілде 2025
-
“Күнә жас 9-дан басталады”: Медресе ұстазының сөзі жұртты шулатты
15:47, 17 шілде 2025
-
"Көзіне көп шөп салған": Психолог Перизат Қайрат туралы тың дерек айтты (ВИДЕО)
15:01, 17 шілде 2025
-
Жол апаты: Ақтауда мектеп оқушыларын көлік қағып кетті
14:21, 17 шілде 2025
-
"Көзіне көп шөп салған": Психолог Перизат Қайрат туралы тың дерек айтты (ВИДЕО)
15:01, 17 шілде 2025
-
«Бес рет ота жасалған»: Гүлнұр Оразымбетова ұлы туралы (ВИДЕО)
09:37, 17 шілде 2025
-
«Маған көнбейді»: Ерке Есмахан күйеуінің туыстарына көп шашылатынын айтты
12:29, 17 шілде 2025
-
Перизат Қайраттың анасы сот залында ауырып қалды
11:09, 17 шілде 2025
-
Жетісуда жүкті әйелді азаптап өлтірген: қоғам әділ жаза талап етуде
09:35, 17 шілде 2025
-
Танымал қазақ актері қайтыс болды
11:07, 17 шілде 2025
-
“Күнә жас 9-дан басталады”: Медресе ұстазының сөзі жұртты шулатты
15:47, 17 шілде 2025
-
ТЖМ: Қазақстанда ауа температурасы +46°С дейін көтеріліп, өрт қаупі артады
10:40, 17 шілде 2025
-
Масқара жағдай: Бағасы шетелмен, сапасы ауылмен тең отандық демалыс орындары
21:35, 17 шілде 2025
-
«Ұйқы жоқ»: Асхат Тарғын үлкен проблемаға тап болғанын айтты
21:53, 17 шілде 2025
-
"Діңкілдеп сөйлегенді көрсетемін": Елдос "Колобок" ашулы жазба жариялады
09:08, 11 шілде 2025
-
Елімізде еңбек кітапшасының күші жойылды
12:42, 14 шілде 2025
-
-
Айгүл Қосанова неліктен өзінен 14 жас үлкен адамға тұрмысқа шыққанын айтты
00:15, 14 шілде 2025
-
-
"Өзінен сұраңыздар!": Мөлдір Мұқанова ашуына мінді
11:30, 15 шілде 2025
-
Миллиондаған ақша: Геннадий Головкиннің есімі атышулы сотта аталды
15:47, 14 шілде 2025
-
«Мөлдірдің қысымына шыдай алмадым»: Тұрсынбектің «екінші» әйелі үндеу жасады
13:02, 12 шілде 2025
-
«Мақтап жүрген серілерің осы ма?»: Асылхан Төлеповтің басы дауға қалды (ВИДЕО)
09:52, 14 шілде 2025
-
ҰҚК басшысы антикордың комитетке бірігуіне алғаш рет пікір білдірді
12:31, 14 шілде 2025
-
Бұлт артынан шыққан күн: Тұрсынбектің әйелі сүйінші сұрады (ВИДЕО)
14:29, 03 шілде 2025
-
Әнші Маржан Арапбаева жол апатына ұшырады (ФОТО)
11:29, 03 шілде 2025
-
-
-
«Облыс әкіміне үндеу жолдаймын: Меруерт Түсіпбаева Заттыбек Көпбосынұлына назын айтты
02:31, 26 маусым 2025
-
"Дарынсыз адам": Баян Алагөзова әнші Меруерт Түсіпбаеваны орнына қойды (ВИДЕО)
12:00, 04 шілде 2025
-
"Сахнадан шеттету керек": Уәлибек Әбдірайымовтың басы дауға қалды
09:00, 03 шілде 2025
-
"Ауырып қалмаса болар еді": Гүлзира Айдарбекова ұлы Қайратқа алаңдаушылық білдірді
17:13, 02 шілде 2025
-
"Діңкілдеп сөйлегенді көрсетемін": Елдос "Колобок" ашулы жазба жариялады
09:08, 11 шілде 2025
-
"Жақсы баланы бүлдірген әкесі": Төреғалидің сахнадан кетуінің себебі айтылды (ФОТО)
09:00, 04 шілде 2025