Мәжіліс депутаты Никита Шаталов утилалымға қарсы петицияның қоғамға ықпалы туралы айтты деп хабарлайды Ozgeris.info.
Төменде депутат мәтінін толық жариялаймыз:
Утилалымды алып тастау туралы петиция қаншалықты тиімді болды?
Утилалымды алып тастау және бастапқы тіркеу туралы өтінішті қарау процесі жанжалдан басталып, жанжалмен аяқталды. Бастамашылар шараны өткізу үшін зауыт емес, алаң немесе театр қажет екенін айтып, қоғамдық тыңдауды елемеуді жөн көрді. Айта кету керек, жалпы мемлекеттік органдарды қыспаққа алу үшін әуел бастан-ақ көп адам жинау, шақыру әрекеттері болды. Петиция бастамашыларымен келіспейтін жұмыс тобының көптеген мүшелері балағат сөздерге, тіпті қорқытуларға да ұшырады. Бірақ петицияны қарау процесі тиісті түрде өтті: бастамашыларға жұмыс істеп тұрған өндіріс орындары көрсетілді, олардың мәлімдемелеріне қарама-қайшы яғни, дөңгелектерді бұрап қана қоймай, бөлшектерді, дәнекерлеу органдарын және басқа да операциялар жасалатыны көрсетілді.
Утилалымды алып тастау ел экономикасындағы көптеген мәселелерді шешуге арналған сиқырлы таблетка ретінде адамдарға «сатылды». Экономикадағы тосқауылдық шараларды сынау түсінікті – тосқауылдар өнеркәсіпті дамыту үшін стратегиялық перспективада қажет, ал адамдар белгілі себептермен осы жерде және қазір белгілі бір экономикалық пайда алғысы келеді. Бірақ мәселе мемлекет алдындағы міндеттемелерін орындамаған жекеменшік «Оператор РОП» мен «Бипек АВТО» әңгімесі түріндегі ескі қазақстандық мұраның бар екендігінде. Дегенмен бұл өткен шақ, соңғы 2 жылда автомобиль өнеркәсібіне қомақты инвестиция тартылып, жаңа жобалар іске қосылуға дайындалуда.
Утилалымды алып тастау әрекетінің артында әртүрлі мүдделерге – арнайы техниканы импорттаушылар топтар мен қайталама автомобиль нарығында және қосалқы бөлшектерді импорттаумен айналысатын компаниялар тұр. Бұл петиция тек халықтық тілекке негізделген деу, қате. Әрине, әркім салықтар мен төлемдерді азырақ төлегісі келеді, бұл петицияның қоғамның назарын аударуының екінші себебі. Егер петиция қанағаттандырылса, онда оның ірі бенефициарлары өз кірістерін көбейту үшін қауіпсіздік мақсатында минималды төлеммен автомобильдерді жеке әкелуге толық тыйым салуды алға тарта бастайды.
Бірақ бұл лирика: петицияның да айқын оң әсерлері бар. Біріншіден, қоғамдық қысым үкіметті ақыры ең ұнамайтын нәрсені жасауға мәжбүр етті – ақшаның қалай жұмсалатынын көрсету және елдегі қайта өңдеу зауыттарын дамытуға қатысты жоспарларын түзету. Жалпы, бұл бағытта тиімділікті арттыру қажет екені белгілі болды. Екіншіден, қалдықтарды жинауды өндірушілерге қайтару механизмін де қайта қарау қажет – осыған байланысты ақша қаражатының жетіспеушілігі мен инвестицияға қаражат тапшылығы мәселелері туындайды. Үшіншіден, ақшалай өтемақы алу үшін көліктерді қайта өңдеу процесі қайта басталады. Төртіншіден, автокөлік нарығын «ақ жолға» түсіру қарқынды түрде жалғасады – автокөліктерді шекарадан өткізуге арналған олқылықтар жабылады, әкелінетін қосалқы көліктердің рұқсат етілген жасы төмендеуі мүмкін және т.б.
Қорытындылай айтқанда, утилалым ақысын алып тастауды көздеген петицияның бастамашылары мәселеге назар аударып, мағынасыз, олар жойғысы келген жүйенің тиімділігін арттыруға әкелді. Әрине, бұл автомобильдер мен ауылшаруашылық техникасы нарығындағы қорғаныс шараларын жоюдың соңғы әрекеті емес екені анық. Ал үкімет енді адамдарға саясаттың нәтижелерін мүмкіндігінше тезірек көрсетіп, ақпараттың ашық айла-шарғысына тез әрекет ету үшін коммуникацияларды қалпына келтіруі керек.
Қорытындылай айтқанда, утилалымның күшін жоюға ұмтылған петицияның бастамашылары осы саладағы негізгі мәселелерге назар аудартты және мұны өздері де қаламады, олар жойғысы келген жүйенің тиімділігінің артуына себепкер болды.