Токио ғалымдары ХVІІІ ғасыр технологиясына негізделген “COVID-19”вакцинасын әзірледі.
Жапон ғалымдары өмір бойы иммунитетті қамтамасыз ететін COVID-19-дың алдын алатын вакцина жасауды жоспарлап отыр. Ол екпені жасауға 18 ғасырдың соңында жасалған “шешек” препаратын қолданады. Зерттеушілердің пікірінше, жаңа вакцина бірнеше айға жарамды вакциналарды өндіруге және сатып алуға кететін орасан зор ақшаны үнемдейді. Жаңа препарат 2023 жылдың басында сынақтан өтеді.
ХVIII ғасыр вакцинасы
«COVID-19 вакциналарының көпшілігі реципиенттердегі антиденелер деңгейінің үзіліссіз төмендеуіне байланысты күшейткіштерді қажет етеді. Сол себепті өмір бойына жарамды вакцина жасау қаржы жағынан үнемді болады. Және 270 миллионнан астам адамды таңғалдырып, 5 миллионнан астам адамның өмірін қиған коронавируспен күресуде артықшылықтары болады», — деп жазады The Japan Times.
2020 жылы, пандемия басталғаннан кейін көп ұзамай Токио Метрополитен медициналық ғылымдар институтының ғылыми қызметкері Мичинори Кохара шешекке қарсы дәлелденген вакцина негізінде өмір бойына COVID-19 вакцинасын жасау мүмкін деп ойлады.
Шешекке қарсы вакцинаны 1796 жылы британдық дәрігер Эдвард Дженнер жасаған. Оның осындай жетістігінің арқасында әлем өлімге әкелетін ауруды толығымен жоя алды (соңғы белгілі шешек жағдайы ДДҰ 1977 жылы Сомалиде тіркеді).
2020 жылдың сәуір айында профессор Кохараның компаниясы Ұлттық жұқпалы аурулар институтымен бірлесіп, жаңа вакцинаны әзірлеуге кірісті. Коронавирус тудыратын SARS-CoV-2 вирусының спик протеині рекомбинантты вакцина вирусына енгізілді.
Қазіргі COVID-19 вакциналары ауыр аурудың және өлімнің алдын алады, бірақ вакцинациядан кейін алты ай ішінде антиденелер деңгейі айтарлықтай төмендейді, бұл препаратты қайта енгізуді қажет етеді, әсіресе омикрон штаммы пайда болғаннан кейін.
Профессор Кохара оның вакцинасы денені «вакцинациядан кейінгі бір апта ішінде ең күшті бейтараптандыратын антиденелерді» шығарады және барлық екпелердің ең күшті жасушалық иммунитетін қамтамасыз етеді деп мәлімдейді. Сонымен қатар ол ең аз жанама әсерлерді тудырады.
«Бұл вакцинаның ерекшелігі — антиденелер мен өмір бойы иммунитетті тудыруы мүмкін. Бір инъекция 20 айдан астам тиімді болады. Мұндай нәтижеге қол жеткізе алатын басқа вакцина жоқ», — деп басылым ғалымның сөзін келтіреді.
Сынақ тышқандары
Тышқандарға жасалған эксперименттер кезінде ғалымдар жоғары патогенді құс тұмауының гені бар рекомбинантты шешек вирусы негізінде вакцинаны жасап, қолданды. 20 айдан кейін вакцинацияланғандарда антиденелердің жоғары деңгейі байқалды және құс тұмауы вирусын енгізгеннен кейін олар аман қалды. Ал вакцинацияланбаған кеміргіштердің барлығы өлді. Мақалада 20 ай тінтуірдің орташа өмір сүру ұзақтығының шамамен алынған кезеңі екендігі нақтыланған.
Синомолгус маймылдарына жасалған сынақтар вакцина приматтарды пневмония ауруынан қорғайтынын және олардың өкпелеріндегі вирустың мөлшері коронавирусты жұқтырғаннан жеті күннен кейін бастапқы деңгейден төмен екенін көрсеткен.
Жапондық дәрі өндіруші Nobelpharma Co. 2023 жылдың бірінші жартыжылдығында 150-200 еріктіге Кохар вакцинасының I және II фазасының клиникалық сынақтарын өткізуді жоспарлап отыр. Бұл еріктілер тобына коронавирустан айыққан және толық екпе алғандар кіреді. Мақалада адамға жасалатын сынақтар жаңа вакцинаның тиімділігі мен қауіпсіздігі расталғаннан кейін ғана басталатыны атап өтілді. Жаңа вакцинаны нарыққа шығару 2024 жылға жоспарланған.
Барлық зерттеулер үлкен қаражатты талап етеді. Ғалымдар соңғы клиникалық сынақ үшін бірнеше ондаған миллиард иен алуы керек. Кохара Nobelpharma Co. бұл сынаққа жалғыз өзі демеушілік жасай алмайтынын мәлімдеген, сондықтан Токио зерттеушілері инвесторлар іздеу үстінде. Сондай-ақ олар клиникалық сынақтардың алғашқы екі фазасы адамдарға тиімділігін көрсеткен бойда жапон үкіметінің қолдауына ие болады деп үміттенеді.
Қазіргі заманғы вакциналар
Бүгінде әлемде COVID-19-ға қарсы бірнеше вакциналар бар. Ресейде екі компонентті Gam-COVID-Vac (Sputnik V), EpiVacCorona және KoviVac вакциналары, сондай-ақ бір компонентті Sputnik Light кеңінен қолданылады. Америка Құрама Штаттарында екі компонентті Pfizer (инъекциялар арасы үш апта) және Moderna (вакцинациялар арасы төрт апта), сондай-ақ бір компонентті Johnson & Johnson вакциналары кең таралған.
Эльмира Ұзақбай