Кейінгі уақытта отандастарымыздың телефоны тыным таппай тұр: «Бізден кредит алыңыз», «Жедел қарыз береміз», «Жалақыңызды күтпей-ақ ақша алыңыз» деген мазмұндағы SMS-хабарламалар жан-жақтан жауып жатыр. Әсіресе, микроқаржы ұйымдары (МҚҰ) жарнама деген желеумен жұртқа кредит ұсынып, маза қашырған, деп жазады Ozgeris.info.
Бұл – ұсақ-түйек емес, азаматтардың жеке кеңістігіне қол сұғу. Телефоныңыз шырылдаса, оны шын мәнінде қажет қоңырау деп ашасыз. Ал ар жағынан — таныс емес нөмір мен «несие ал» деген ұсыныс. Мұндай жағдайда көпшілік заң жүзінде бұған шектеу бар ма, бір тоқтам бола ма деп ойлайды.
Осы мәселеге қатысты Ulysmedia.kz тілшісі Сенат кулуарында Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі төрағасының орынбасары Олжас Қизатовтан пікір сұрады. Алған жауабы – бір сөзбен айтқанда, жұбату емес.
– Қизатовтың айтуынша, мұндай хабарламалар – тек жарнама. Яғни, микроқаржы ұйымдары заңды бұзып жатқан жоқ, тек өз қызметін ұсынып отыр. «Несие алуға ешкімді мәжбүрлемейді, бұл – азаматтың еркі. Ұсыныс ұнаса аласыз, ұнамаса жоқ. Біз олардың жарнама жолдау құқығын шектей алмаймыз», – дейді агенттік өкілі.
Қарапайым тілмен айтқанда, бұл хабарламалардан арылу – әзірге мүмкін емес. Себебі МҚҰ-лар сіздің рұқсат сұрамастан да хабарлама жолдай алады. Мұны тоқтатуға заңдық тетік жоқ.
Жарар. Ал несие аларда не нәрсеге назар аудару керек? Қарыз алуға ниеттенсеңіз, SMS-хабарламаның соңындағы сілтемеге басып, шарттарын оқымай несие рәсімдемек болмаңыз. Қаржы агенттігі микрокредит алар алдында мына нәрселерді ескеруге кеңес береді:
1. Лицензия бар ма?
Микроқаржы ұйымының заңды жұмыс істейтінін тексеріңіз. Аты-жөнінде “микроқаржы ұйымы” деген сөз тіркесі болуы тиіс, ал лицензиясын агенттіктің сайтынан көруге болады.
2. Шарттармен танысыңыз.
– Қысқа мерзімді (45 күнге дейін) микрокредиттің мөлшерлемесі тым жоғары болмауы керек.
– Жылдық тиімді сыйақы 56%-дан аспауы қажет.
– Артық төлем қарыздың 50%-ынан жоғары болмауы тиіс.
3. Айыппұлдар жайлы ұмытпаңыз.
Уақытында төлемеген әр күніңізге өсім есептеледі. Бірақ ол негізгі қарыздың 0,5%-ынан аспауы шарт.
4. Жасырын төлемдер бар ма?
Кейбір ұйымдар «сақтандыру», «кеңес беру» сияқты қызметтерді қосымша ақыға тіркеп жібереді. Сақ болыңыз!
5. Қайтару тәсілі қандай?
Кейбір несие түрлері толық соманы бірден өтеуді талап етеді. Мұндай шарт сізге ыңғайлы ма, ойланыңыз.