Бүгінгі әлемде байланыс біздің өміріміздің әртүрлі салаларында шешуші рөл атқарады. Әртүрлі ұйымдар әрқашан тиімді қарым-қатынас орнату және мақсаттарын алға жылжыту үшін жұртшылықпен өзара әрекеттесудің жаңа жолдарын іздейді. Осындай стратегиялардың бірі – паблик рилейшнз (PR).
Паблик рилейшнз немесе қоғамдық байланыстар – бұл ұйым мен оның қоғамдық ортасы арасындағы өзара әрекеттесуді басқаруға және қолдауға бағытталған сала. Мұндай байланыстардың мақсаты – қоғамның алдында ұйымның қолайлы имиджін құру және қолдау, сондай-ақ әртүрлі мүдделі тараптармен ұзақ мерзімді және өзара тиімді қатынастар орнату.
Қазіргі әлемде паблик рилейшнз ұйымдардың сәтті жұмыс істеуінде және әртүрлі әлеуметтік орталармен өзара әрекеттесуде маңызды рөл атқарады. PR стратегиясы аясында қарым-қатынастағы әлеуметтік ортаны анықтау шешуші рөл атқарады. Әлеуметтік орта – бұл бір-бірімен өзара әрекеттесетін адамдар мен әлеуметтік топтардың жиынтығы.
Паблик рилейшнз стратегиясы бойынша қарым-қатынастағы әлеуметтік ортаны анықтау саяси, экономикалық, мәдени және әлеуметтік жағдайлар сияқты қоғамдық өмірдің әртүрлі аспектілерін талдауды және түсінуді қамтиды. Бұл ұйымға оның қызметі қоғамға қалай әсер ететінін және әртүрлі мүдделі тараптардың қандай мүдделері мен құндылықтары болуы мүмкін екенін түсінуге мүмкіндік береді.
PR контекстіндегі әлеуметтік ортаның анықтамасы – мәдениет, құндылықтар, мінез-құлық нормалары, қоғамдық трендтер, саяси орта және экономикалық жағдайлар сияқты сыртқы факторларды зерттеу және талдау процесі. Осы факторларды түсіну ұйымға өзінің коммуникациялық стратегиясын бейімдеуге және әртүрлі әлеуметтік топтармен өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді.
PR-дағы әлеуметтік ортаны талдау барысында қоғаммен қарым-қатынаста қолданылатын әртүрлі байланыс арналарын да ескеру қажет. Қазіргі уақытта әлеуметтік медиа, блогтар, онлайн платформалар және дәстүрлі БАҚ қоғамдық пікірді қалыптастыруда маңызды рөл атқарады және ұйымдар үшін қуатты байланыс құралы бола алады.
PR-дегі әлеуметтік ортаны талдаудың негізгі міндеттерінің бірі – мақсатты аудиторияның мүдделері мен қажеттіліктерін анықтау. Аудиторияның технологиялық деңгейі мен мәдени қалауы туралы түсінікті ұйымға өзінің байланыс стратегиясын мақсатты топтың үміттерін барынша қанағаттандыру үшін бейімдеуге көмектеседі.
Айта кету керек, қоғам үнемі өзгеріп отырады және әлеуметтік орта онымен бірге дамиды. Сондықтан ұйымдар жаңа жағдайларға бейімделу үшін қоғамдық пікірдегі, трендтердегі және құндылықтардағы өзгерістерді үнемі қадағалап отыруы керек.
Жалпы, паблик рилейшнз стратегиясы бойынша қарым-қатынастағы әлеуметтік ортаны анықтау табысты өнеркәсіптік қоғамдық қатынастардың ажырамас бөлігі болып табылады. Бұл ұйымға мақсатты аудиторияны жақсырақ түсінуге, қарым-қатынас стратегиясын бейімдеуге және әртүрлі әлеуметтік топтармен тиімді қарым-қатынас жасауға көмектеседі. Сонымен қатар, әлеуметтік ортаны бақылау және кері байланысты талдау ұйымға өзінің коммуникациялық күш-жігерінің нәтижелерін бағалауға және алға қойылған мақсаттарға жету үшін қажетті түзетулер енгізуге мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта қоғамдық қатынастар немесе қоғаммен байланыс көптеген ұйымдар мен мекемелердің стратегияларының ажырамас бөлігі болып табылады. Тиімді қоғаммен байланыс стратегиясы өте маңызды мекемелердің бірі – қарттар үйі.
Қарттар үйі – бұл аға азаматтарға қамқорлық жасайтын және оларға қажетті қызметтер мен күтімді ұсынатын ұйым. Қарттар үйінің сәтті жұмыс істеуі үшін ол жұмыс істейтін ерекше әлеуметтік ортаны, сондай — ақ мақсатты аудиторияның – қарттар мен олардың отбасыларының қажеттіліктерін ескеру қажет.
Қарттар үйіндегі әрбір тұрғын қоғамнан, адамнан баз кешкен, немесе өмірдің дайындаған ситуациялық жағдайлары әсерінен сол жерде тап болған жандар. Мәселен, қоғам қайраткері, жазушы Нағашыбек Қапалбекұлының «Беторамал» әңгімесіндегі бас кейіпкердің қарттар үйіне орын сұрап келгендегі жағдайын тілге тиек етсек болады. Кезінде министр, ректор болып, кейіннен бір қателігінің әсерінен профессор болып, жоғарғы оқу орнында сабақ беріп, дүркіреген шағында талай жазым басқан Хамит Бектасовтың оқиғасы-ақ қарттар үйіндегі біраз жайтты аңғартары анық. Мансаптың буымен отбасын, балаларын тастап, көзі сұлу, өзі сұлу болған сұлулармен уақыт өткіземін деп барынан айырылып, ауыр айтсақ та, жалаң аяқ қалған шағында бұрын жартылай жетім қылып тастап кеткен балаларының қолында паналап, жалғыз ұлы жат ағымға түсіп, кейіннен ұлынан да айырылып, немерелеріне сыймай,м қорадан орын тапқаны, кейіннен өз немерлері сол қорадағы орнын қызғанып, ұрпағының қолына сыймай, қарттар үйінен пана іздеуі қазіргі қоғамның негізгі шындығына айналғандай-ақ. Сол қарттар үйінде алғашында балалары керек болмай, кейіннен балаларына керек болмай қалған жандар да, ұрпағы жоқ жандар да, жас кезінде бар жақсыны балапандарының алдына қойып, кейіннен бір үзім нан мен үйінен бір бұрыш табылмай қалған жандар да жатқанын естен шығармау қажет.
Қарым – қатынастағы әлеуметтік орта – бұл ұйым немесе мекеме шеңберінде қалыптасатын және сақталатын адамдар арасындағы өзара әрекеттесулер мен қатынастардың жиынтығы. Қарттар үйінде әлеуметтік орта ерекше рөл атқарады, өйткені ол қарттардың өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді және олардың жайлы өмір сүруіне жағдай жасайды.
Қарттар үйіндегі қоғамдық қатынастардың басты міндеттерінің бірі – оң әлеуметтік ортаны сақтау және дамыту. Ол үшін егде жастағы адамдардың қажеттіліктері мен үміттерін түсініп, олармен тиімді қарым-қатынас жасай білу қажет.
Қарттар үйіндегі қоғамдық қатынастар стратегиясының маңызды аспектісі – қоғамның қатысуы. Еріктілермен, жергілікті қауымдастықтармен және басқа да үшінші тарап ұйымдарымен өзара әрекеттесу егде жастағы адамдар үшін қолайлы әлеуметтік орта құруға көмектеседі. Мәселен, қоғамдық іс-шараларды, еріктілер бағдарламаларын және қайырымдылық акцияларын ұйымдастыру зейнеткерлер мен сыртқы әлем арасындағы байланысты нығайтуға, сондай-ақ жұртшылықтың назарын қарттар үйіндегі мәселелерге аударуға көмектеседі.
Қарттар үйіндегі әлеуметтік ортаны талдай отырып, демографиялық өзгерістерге, жас ерекшеліктеріне және аға буынның қажеттіліктеріне байланысты факторларды да ескеру қажет. Қоғамдық қатынастар стратегиясын қамтитын кешенді тәсіл ұйымда неғұрлым тиімді және табысты коммуникациялық стратегияны құруға мүмкіндік береді.
Қоғамдық қатынастар стратегиясы тиімді болуы үшін қарттар үйіндегі әлеуметтік ортаға кешенді талдау жүргізу қажет. Бұған қарттардың пікірлері мен үміттерін зерттеу, олардың қажеттіліктері мен қалауларын анықтау, қызметкерлер мен басқа да мүдделі тараптардың пікірлері мен көзқарастарын зерттеу кіруі мүмкін.
Мұндай талдаудың негізгі аспектілеріне келер болсақ, олар:
- Ұйымдағы байланыс арналары мен құралдарын зерттеу. Қызметкерлер мен тұрғындардың ақпаратты қалай алатынын, қандай байланыс құралдары қолданылатынын және оларды нақтылау немесе жаңаларын қосу қажеттілігі бар-жоғын анықтау қажет. Ыңғайлы ақпарат алмасу үшін онлайн платформалар немесе қолданбалар сияқты заманауи технологияларды енгізуді қарастырған жөн болар.
- Тұрғындар мен олардың отбасыларының пікірлері мен үміттерін талдау. Олар ұйыммен қарым-қатынас пен өзара әрекеттесуде не маңызды деп санайтынын, қызмет көрсету деңгейі мен жайлылық туралы қандай ойлары, қалаулары бар екенін, сондай-ақ отбасының қарттар үйінің өміріне қатысуы мен араласуы қандай болуы керек екенін анықтау қажет.
- Қоғамдастық пен қоғам мүшелерін зерттеу. Ұйымның қоғамда қалай қабылданатынын, жергілікті қауымдастықтармен өзара әрекеттесудің қалай жүретінін анықтау, басқа ұйымдармен және бастамалармен серіктестік немесе ынтымақтастық мүмкіндіктерін, сондай-ақ белсенді қолданылатын әлеуметтік медианы қарастыру маңызды.
- Қызметкерлердің коммуникациялық дағдыларын оқыту және қолдау стратегиясы. Қажетті ақпарат пен байланыс құралдарына қол жеткізуді қамтамасыз ету ғана емес, сонымен қатар қызметкерлерде тиімді қарым-қатынас дағдыларын дамыту маңызды. Бұған ұйымдағы байланыс сапасын жақсарту үшін тренингтер, семинарлар және тұрақты кері байланыс кіруі мүмкін.
Жалпы, қарттар үйінің қоғаммен байланыс стратегиясына сәйкес қарым-қатынастағы әлеуметтік ортаны анықтау мақсатты аудиториямен тиімді өзара әрекеттесуді қамтамасыз етудегі маңызды кезең болып табылады. Демографияны, трендтер мен құндылықтарды, сондай-ақ туыстарының кері байланысын талдау егде жастағы адамдардың қажеттіліктері мен үміттерін жақсырақ түсінуге, байланыс стратегияларын бейімдеуге және көрсетілетін қызметтердің жоғары сапасын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
PR стратегиясы бойынша қарым-қатынастағы әлеуметтік ортаны анықтау үздіксіз процесс екенін атап өткен жөн. Қоғам үнемі өзгеріп отырады және ұйымдар қоршаған ортамен тиімді қарым-қатынас жасау үшін осы өзгерістерге бейімделуі керек. Әлеуметтік ортаны үнемі талдау ұйымға өзекті болып қалуға және оған тап болатын қиындықтарды сәтті жеңуге көмектеседі.
Қорытындылай келе, PR стратегиясы бойынша қарым-қатынастағы әлеуметтік ортаны анықтау ұйымның қоғаммен сәтті қарым-қатынасының негізгі элементі болып табылады. Сыртқы факторларды талдау, мақсатты аудиторияның және бәсекелестік ортаның мүдделерін түсіну ұйымға мақсатты аудитория үшін мүмкіндігінше тиімді және тартымды болатын PR стратегиясын жасауға мүмкіндік береді.
Акбота Рахматуллина
Тұран университеті, Журналистика факультеті, Қоғаммен байланыс кафедрасы
1-курс студенті